Manipülasyon çokça duyduğumuz ama içeriğini tam olarak bilmediğimiz bir kavramdır. İkili ilişkilerimizde karşı tarafı kontrol etmeye çalışmak, yönlendirmek, isteği dışında zorla bir şeyler yapmaya zorlamak kimi zaman bilerek kimi zaman da farkında olmadan yaptığımız davranışlardır. Bu davranışları karşı tarafı olumsuz anlamda etkileyecek şekilde yapması, bu niyetini belli etmemeye çalışması, kendi isteği dışında hareket etmesine neden olması manipülasyon olarak tanımlanabilir.

Manipülasyon Nedir?

Manipülasyonun terimsel anlamına baktığımızda başkalarını kendi çıkarı için sömürmeye, kontrol etmeye ya da bir şekilde etkilemeye yönelik bilinçli davranış olarak tanımlayabiliriz. Kişi kendi zekasını, özgür iradesini, duygularını, mantığını kullanamaz duruma gelir ve bunu fark etmesi çok uzun zaman alabilir. İkili ilişkilerde yaşanan duygusal manipülasyon, psikolojik şiddet biçimleri içerisinde en tehlikeli ve en görünmeyen yöntemlerden birisidir.

İlişkide manipülasyonu uygulayan kişi yani manipülatör genelde bunu yavaş yavaş uygular ve bunu yapmakta o kadar ustadır ki karşı taraf manipüle edildiğinin farkına varamaz. Hatta yaşanan bir olayla manipülatör suçluysa bile tam tersini iddia ederek karşı tarafın suçlu olduğuna inandırabilir. Bir manipülatörler ilişki yaşamak öylesine zor ve yorucudur ki zamanla yaşama hevesinizi ve ruhunuzu emen bir ilişkinin içinde kendinizi bulursunuz.

Manipülasyonun bir çeşidi olan “gaslighting” terimi duygusal manipülasyonu tanımlar. Gaslight yöntemi, en basit şekilde karşı tarafın gerçeklik algılarıyla oynayarak onu, zihniyle gerçek dünya arasında bir tıkanmaya, bağlantı bozukluğuna yol açacak şekilde ciddi ve şiddetli psikolojik baskı altına almaktır.

Manipülatör karşı tarafı bilinçli olarak yönlendirmek için birçok yöntem kullanır. Bunlar;

• Yalan söylemek,
• İnsanları yanıltmak,
• İletişimi ve sevgiyi kesmek,
• Yaptıkları için başkalarını suçlamak,
• Her şeyi biliyormuş gibi davranmak,
• Kıskançlıkla ilgili sorunlar yaşamak,
• Duygu sömrüsü, 
• Küçük görme, 
• Duygusal şiddet ya da
• Aşağılama örnek olarak verilebilir.

 

Manipülatörün bu yöntemleri ne düzeyde ve ne zaman uygulayacağını kurbanın kişilik özelliklerine, ortama, amaca ve ihtiyaca göre değişiklik gösterebilmektedir. Manipülatörün uyguladığı bu yöntemler kurbanın kendisini haksız hissetmesine neden olmaktadır. Böylece kurban manipülasyonun farkında olmayarak hatanın kendisinde olduğunu düşünerek manipülatörle olan ilişkisine devam etmektedir. Yakın ilişkide olduğu biri tarafından manipüle edildiği düşüncesi kurbanda oluşmaz. Çünkü bu denli yakın gördüğü birinin onu kontrol edebiceği fikri doğru gelmez.

Manipülasyon cümleleri genelde aşağıdaki gibidir:

• “Söylemek istediğim şeyi anlamıyorsun.”
• “Paranoyaksın.”
• “Bu konu hakkında konuşmak istemiyorum.”
• “Kafanda kuruyorsun.” ya da
• “Ben öyle bir şey söylemedim.” gibi cümlelerle hedef değiştirebilir ya da konuyu kapatabilir. 

Manipülasyonun Kurbandaki Belirtileri

   Manipülasyon etkisi altında olup olmadığınızı anlamak için birkaç belirti vardır. Bunlar;

• Kafası karışmış hissetmek,
• Basit kararlar verirken zorlanmak,
• Aşırı hassas olup olmadıklarını sorgularlar,
• Kendilerini her ortamda geri çekerler ve artık eskisi gibi sosyalleşmezler,
• Manipülatöre karşı sürekli mahcup hissederler ve özür dilerler,
• Manipülatörün haklı olduğuna kendilerini kolayca ikna ederler ve onu savunurlar,
• Benlik saygısının azalması ve ortadan kalkması, 
• Yoğun bir umutsuzluk sonucu yerleşik hale gelen anksiyete ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkması, ya da
• Umutsuz, neşesiz, değersiz ve yetersiz hissederler.

Bir Manipülatörle Başa Çıkmak için Yapılabilecekler

Manipülasyona maruz kaldığınız ilişkide muhtemelen partnerinize karşı bir bağımlılık geliştirmişsinizdir. Bu da siz de kafa karışıklığı yaratır. Anılarınıza ve hafızanıza güvenme yeteneğiniz yok olabilir. Bu döngüyü kırmak için yapabileceğiniz bazı noktalar vardır. 

1. Kendinize Güvenin

Öncelikle kendinize ve duyularınıza güvenmelisiniz. Gördüğünüz ve duyduğunuz şeylerin doğruluğunu savunmalısınız ve manipülatörün bu gerçekleri değiştirmesine izin vermemelisiniz.

2. Yazı Yazın

Hafızanıza güvenemiyorsanız yaşadığınız olayları yazıya dökün. Sizin ve partnerinizin haklı/haksız yanlarını yazın. 

3. Konuşma içindeyken net olun

Manipülatörle konuşma sırasında amacınıza ve yapmak istediğiniz şeye yönelik sorular sorun ve konuşmayı siz yönlendirmeye çalışın. 

4. Konuşmayı sonlandırmak için istekli olun

Manipülatör konuyu saptırmaya çalışabilir, sizi aşağılayacak cümleler kurabilir ya da manipülatörün amacı algılarınızdan şüphe duymanızı sağlamaktır. Bu nedenle manipülatör bu durumu gerçekleştiremeden konuşmayı bitirmek algılarınızı korumak için size bir fırsat tanır.

5. Manipülatörü alt etmeye çalışın

Manipülatörü alt edebilmek için onunla tartışmaya girmeyin. Bu durumda yapabileceğiniz tek şey ilişkiyi kesmektir. Çünkü yaşadığınız tartışmalarda haklılığınızı doğrulayan ne kadar kanıt öne sürerseniz sürün manipülatör bir şekilde sizi alt etmeyi başaracaktır. Bu yüzden denemekten vazgeçin ve manipülatörle olan bağlantınızı kesin.

Manipülatör sizi etkilemeye çalıştığında ne yapmalısınız?

Burada örnek olarak vereceğimiz cümleler tamamen öneri amaçlıdır ve bir kesinliği yoktur. Ama geçici de olsa sizi bir manipülatörden korumak için işe yarayabilir.

• “Duygularım ve düşündüklerim gerçek. Bana hassas olduğumu söylemenden hoşlanmıyorum.”
• “Bana nasıl hissedeceğimi söyleme.”
• “Ne gördüğümden ve duyduğumdan eminim.” ya da
• “Hissettiklerimi küçümsemeye devam edersen konuşmayı bitireceğim.”

 

İlişkilerde yaşanabilecek diğer problemleri öğrenmek istiyorsanız https://biseyseans.com/romantik-iliskiler-yasanilan-problemler/ yazımızdan detaylı bilgi alabilirsiniz.

Bir Manipülatör olduğunuzu düşünüyorsanız ne yapmalısınız?

Bu durumda yapabileceğiniz en doğru adım bir terapiste gitmektir. Bu durumunuzun nedenini öğrenmek ve çözüme kavuşturmak için en doğru yer bir terapisttir. Başkalarına ve özellikle kendinize zarar vermeyi bırakabilirsiniz ve daha sağlıklı bir hayat kalitesine sahip olabilirsiniz. Eğer Bi’Şey Seans’ta hizmet veren psikologlardan randevu almak isterseniz bizimle iletişime geçmek için tıklayınız.

Kaynaklar

Clempner, J. B. (2017). A Game Theory Model for Manipulation Based on Machiavellianism: Moral and Ethical Behavior. Journal of Artificial Societies & Social Simulation, Vol. 20 Issue 2, p4-4.

Haji, I. ve Cuypers, S. E. (2006) Moral Responsibility and The Problem of Manipulation Reconsidered, International Journal of Philosophical Studies, 12:4, 439-464,https://doi.org/10.1080/0967255042000278076

McGinn, C. (2014). Mindfucking: A Critique of Mental Manipulation. Routledge, Published by Routledge, ISBN:1317493079, 9781317493075, 2 park square, Milton Park, New York 10017, New York: USA 20. ss: 46-49

Thomas, L. (2018). Gaslight and gaslighting. The Lancet Psychiatry, Volume 5, No. 2, p117–118, DOI: https://doi.org/10.1016/S2215-0366(18)30024-5

Psikoloji Sözlüğü, Erişim adresi: https://www.psikolojisozlugu.com/manipulation-degisimleme

Stop to recovery. Erişim adresi: https://www.stepstorecovery.com/rehab-blog/how-to-stop-being-manipulative/